‘Aflossing na vijfentwintig dienstjaren’

Menig dienstplichtige en beroepsmilitair heeft een rit gemaakt in een DAF 4-tonner. Vanaf begin maart verdwijnt het bekende, veelzijdige transportmiddel uit het straatbeeld. De vrachtwagen wordt vervangen door de nieuwe Scania Gryphus. Elke week wisselen eenheden van alle defensieonderdelen enkele oude vrachtwagens om voor de nieuwe. In 2026 moet dit project klaar zijn. Naast technische vooruitgang biedt de nieuwe vrachtwagen een aantal voordelen voor de gebruikers: ‘de ergonomie is beter en de Gryphus is comfortabeler en veiliger’.[1]

Zo zet de lijn van vooruitgang zich voort, want ook bij de ingebruikname van de 4-tonner in 1977, officieel de DAF YA 4440 (vanaf 1989 model 4442), werd het verhoogde comfort ten opzichte van de voorganger benadrukt. De Militaire Spectator wijdde er een Editoriaal aan: ‘De gebruikers van de oude drietonners hebben zich jarenlang moeten ergeren aan de ongemakkelijke zit. De moderne benadering van de combinatie van mens en machine stelt daarentegen de eis dat het samenspel moet worden geoptimaliseerd. Human engineering verschafte ook de gegevens voor een aanzienlijk gerieflijker “huisvesting” voor de inzittenden van de YA4440, die ongetwijfeld minder fysieke kwellingen zullen ondergaan dan destijds in YA328 of 314 gebruikelijk. Terecht, want het weinig comfortabele vervoer van personeel kan zeer wel leiden tot een dalend moreel en tot een verslechtering van de conditie.’[2]  

De intrede van de Gryphus komt volgens het stuk uit 1978 zeker niet te vroeg. Met vooruitziende blik en op basis van ervaring riep de redactie toen op tot tijdige vervanging van het splinternieuwe voertuig: ‘De Koninklijke landmacht heeft bijna een kwarteeuw kunnen profiteren van de goede diensten van de YA328 en 314. Over het – te lang – uitblijven van de zo noodzakelijke aflossing van die oudgedienden is heel wat kritiek gespuid. Gerechtvaardigde kritiek, want verouderd materieel dat in vredestijd met grote inspanning nog maar nauwelijks in gebruik kan worden gehouden zal het in oorlogstijd stellig snel laten afweten. Daarom is de instroming van de YA4440 verheugend. De voldoening daarover zal echter nóg groter zijn als reeds thans wordt bedacht dat ook deze nieuweling eens zal moeten worden vervangen. En liefst ruimschoots eerder dan omstreeks de voltooiing van zijn vijfentwintig dienstjaren!’[3]

Dat laatste is niet helemaal gelukt. De 4-tonner van de tweede generatie heeft er 32 jaar dienst op zitten, de laatste exemplaren van het ‘iconische werkpaard’[4] stromen na 37 jaar uit.